نتایج پژوهشهای حلقه در بخش اول (مرحله دوم)
به نام خالق هستی بخش
با اتمام مرحله دوم پژوهشهای بخش اول حلقه دین پژوهی نتایج پژوهشهای اعضای حلقه دین پژوهی بصورت مقاله در این قسمت از سایت قرار داده شده است. چکیده مقالات را در زیر مشاهده می نمایید
یا علی
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
دین شناسی ایوانز پریچارد
مولف: پریسا حسن زاده
ايوانز- پريچارد يكي از شخصيت هاي بزرگ انسان شناسي جديد است. شهرت او مديون كار بزرگي است كه او به عنوان يك مشاهده گر تعليم ديده و حرفه اي ميداني مردم قبيله اي انجام داد. تقريبا تمام نظريه پردازان در مورد دين كه قبل از او بوده اند به راحتي و بدون مطالعه ي ميداني ديدگاهي را در باره دين ابتدايي يا قبيله اي ارایه دادند. اما ايوانز – پريچارد يك نظريه پرداز دين است كه در دو جامعه ي ابتدايي واقعاً وارد شده ، زبان آنها را فراگرفته و عملاً آن ها را با دقت مورد مطالعه قرار داده است. وي معتقد بود كسي در ميان انسان شناسان براي اين كار تلاش كافي به عمل نياورده است و كار خود را در ميان مردم قبيله اي آفريقا – اگر نه راهي براي ساختن نظريه كامل خود، ولي دست كم – گامي ضروري در این جهت مي دانست. در این مقاله ابتدا به بررسی زندگی نامه او می پردازیم و سپس زمینه های مهم فکری نظریات او را مورد بررسی قرار می دهیم. در نهایت بعد از مرور مطالب مهمترین آثار او، به نقد و بررسی نظرات او می پردازیم.
-----------------------------------------------------------------------------------------
دین شناسی ماکس وبر
(رویکرد جامعه شناسی)
وبر از جمله متفكران حوزه جامعه شناسي است. در انديشه ماكس وبر عقلانيت از برجستگي ويژه اي برخوردار است. نخستين و معروفترين اثر ماكس وبر درباب جامعهشناسى دين، «اخلاق پروتستانى و روح سرمايهدارى» است. شهرت اين اثر چنان فزونى يافت كه ساير آثار وى در زمينه جامعهشناسى دين را كاملا تحت الشعاع قرار داد.
وبر در آثار ديگرش، به ويژه در بخش مفصلى از «اقتصاد و جامعه»، درباره ابعاد گوناگون دين بحث مىكند؛ از جمله مىتوان به اين موضوعات اشاره كرد: پيدايش اديان، نحوه تاثيرگذارى دين بر رفتارهاى غير دينى، دين گروههاى منزلتى، و دين و ساير حوزههاى زندگى. در اين مقاله، ابتدا بررسی تحلیلی زندگی وبر بیان می شود. آنگاه ديدگاههاى وبر درباره پيدايش ادیان و تکامل آنها، دین و اقتصاد، دین و عقلانیت مورد بررسی قرار گرفته است. .
-----------------------------------------------------------------------------------------
دین شناسی کلیفورد گیرتز
مولف: زیبا فاضل
کلیفورد گیرتز انسانشناس معاصر آمریکایی است .گیرتز مانند پریچارد علاقه شدیدی به دین دارد. او با تکیه بر نواندیشی جدی در اصول و مبانی دین را یک مفهوم فرهنگی میداند که برای درک آن نیاز به روش مناسب که همانا تفسیر است، داریم. از این رو عنوان معروفترین کتاب وی "تفسیر فرهنگها"است.درواقع، میتوان او را از پیشگامان راهی دانست که در آن به فهم بعد خاص انسانی دین؛ یعنی ایده ها، نگرشها واهدافی که به آن الهام میبخشند میپردازند. در این مقاله ابتدا زندگی گیرتز را مرور می کنیم. سپس به تعریف دین و تاثیرات آن بر جوامع و افراد انسانی از نظر گیرتز می پردازیم. در پایان نیز نقدهای وارد بر نظریات او را ارائه می کنیم.
-----------------------------------------------------------------------------------------
دین شناسی ميرچا الياده
مولف: منصوره توسلي
میرچا الیاده مورخ و پدیدار شناس مشهور دین است. الیاده تألیفات بسیاری در تاریخ ادیان و دین تطبیقی دارد. وی در درجه اول یک مورخ بزرگ ادیان است. روش الیاده در تاریخ ادیان، پدیدارشناسی بود. و پژوهش های خویش را بر دو پیش فرض "مقابله با تحویل گرایی" و "مطالعه تطبیقی" استوار می کند. بر این اساس وي دین را به امر دیگری تحویل نمی‌دهد و حقیقت مستقلی از ساير پديده ها برای آن قایل است. الیاده دین را در مفهوم بسیار کلان و عامش در نظر می گرفت. نه صرفا به شکل ادیان نهادینه تاریخی .به نظر الیاده دین یک مبدأ اولی است که اگر وجود نداشته باشد، مردم خود را در جهان گم می کنند. به بیانی بهتر دین امری هویت بخش است.
الیاده منشاء دین را واقعیت داشتن امر مقدس و مواجهه ی بشر با این امر می داند. بدین لحاظ نظریه الیاده نظریه ای خدا گرایانه است. در واقع تعریف دین را از تقسیم امور به مقدس و نامقدس (= دنیوی) آغاز می‌کند. و عنصر اساسی و مشترک میان ادیان را همان امر مقدس میداند. به نظر الیاده ساحت مقدس تنها از طریق بیان غیرمستقیم و به وسیله نمادها و یا اسطوره‌ها، که خود صورتِ روایی شدة دسته‌ای از نمادها هستند قابل بیان است. ردیابی اسطوره و بینش اساطیری در ذهن و اندیشه و نهادهای گوناگون فرهنگی، اجتماعی و سیاسی انسان امروز، از جمله درونمایه هایی است که الیاده در آثار گوناگون خود بخش هایی را به آن اختصاص داده است. اما نقش دین این است که شرایط «مواجهه با قدسی را ایجاد نموده و ارتقا بخشد» و همان گونه که الیاده خود نوشته است: «آدمی را از شرایط هستی دنیوی و تاریخی‌اش بیرون آورد و وجود او را به جهانی با کیفیتی دیگرگون و عالمی ذاتاً متفاوت، متعالی و مقدس فرا بیفکند.» همین نقش اساسی دین که در واقع بیانگر عالی‌ترین آرزو و آمال‌های انسانی است همان چیزی است که در همه اساطیر کهن و میانه، انعکاس یافته و الگوهای کلی و موضوعات اساسی این اساطیر را شکل داده است. البته نقد هایی هم بر نظریه او وارد شده است. که در این نوشتار به اختصار به مواردی می پردازیم.
